Nos
próximos días vaise a celebrar o X Congreso Confederal de
Comisiones Obreras, en plena recesión económica e de catástrofe
social combinadas cun preocupante retroceso democrático na
sociedade. Todo apunta a que, cun aparello drasticamente recortado, a
dirección confederal e a de moitas federacións, van ter unha liña
de continuismo e que este Congreso non se vai a destacar por unha
discusión rica e ampla. Pero esta sería máis necesaria que nunca
para abrir paso a outra dirección, con outro proxecto e con outra
xente.
Os
sindicatos constitúen un espazo que se organiza en torno á defensa
inmediata das condicións laborais e teñen a súa presenza nun
espazo tan estratéxico como é a produción e os lugares de traballo
e servizo. Trátase, polo tanto, dun espazo natural de intervención
para quen se vinculan co mundo do traballo asalariado para lograr
colectivamente dereitos e condicións sociolaborais xustas mediante a
presión sobre o capital. O movemento obreiro organizado e en acción
é, polo tanto, a base social de transformacións socio-económicas
de calado.
Ao
mesmo tempo que afirmamos a necesidade de participar nos sindicatos
(á fin e ao cabo o sindicalismo é o que fan organizada e
colectivamente os e as traballadoras, fágano ben ou o fagan mal)
debemos cuestionarnos a orientación e as prácticas con que se
moven, porque do que fagan (o que fagamos) dependerá o noso futuro.
O
sindicalismo quedouse cada vez máis só e a clase traballadora cada
vez máis sen organización. Unha parte importante das clases
traballadoras hanse desentendido dos sindicatos, particularmente os
sectores máis novos. Que ese fenómeno se estenda e consolide ou non
depende do que uns e outras fagamos de agora en diante. Pero ese
risco é sumamente perigoso. Para conxuralo, un primeiro paso na boa
dirección que debe dar o movemento sindical é recoñecer que o
capital xa non se desenvolve como antes, que segue tendo puntos
débiles, e que o sindicalismo non ten estratexia para aproveitalos.
E o segundo é marcarse como tarefa incluír, involucrar e dar espazo
organizado e aberto ao conxunto da clase. Ambos pasos son condición
sine qua non para construír outra vez un novo movemento
transformador.
No
medio destas encrucilladas vaise a celebrar o X Congreso Confederal
de Comisiones Obreras nos próximos días, en plena recesión
económica e de catástrofe social combinados cun preocupante
retroceso democrático na Unión Europea (UE) e no Estado español
dirixidos ambos por políticas ultraconservadoras neoliberales.
1, Continuismo na
dirección confederal de CCOO
Todo
apunta a que, cun aparello drásticamente recortado, a dirección
confederal, e a de moitas federacións, vai ter unha liña de
continuidade. Ante o terror do que está por diante, case todos os
que participaron (e debe sinalarse a escasa participación neste
congreso) abrazan o coñecido. Asistimos a unha desas situacións
onde o bloqueo e a cegueira, non se sabe ata cando, arrastran unha
inercia cara ao desastre.
Neste
contexto, no medio do pánico (saben que gran parte da súa
organización vai desaparecer, e que parte dos seus postos
extinguiranse) e a confusión (non acertan a entender por que sucede,
ou non identifican a súa orixe; algúns pensan que é cousa só do
PP e o déficit público, outros que a UE ou o capitalismo)
elabóranse uns documentos con algunhas luces e con moitas sombras.
Suscítanse propostas organizativas innovadoras que chegan tarde no
medio dunha crise institucional e de recursos formidable, á vez que
se aborda unha liña programática encadrada ideolóxicamente na nova
versión do socialiberalismo á francesa, e cunha acción estratéxica
nostálxica do diálogo social no seu día institucionalizado e, ao
noso xuízo, parece que irrecuperable.
A
dirección que desbancou á versión máis tecnocrática e
conservadora do socialiberalismo, encabezada por José María
Fidalgo, pareceu chegar ao liderado fai catro anos cunha expectativa
socialdemócrata. Con todo, a súa vitoria por estreita marxe, e os
pactos que levaron a Ignacio Fernández Toxo á elección como
Secretario Xeral, traduciuse inmediatamente nun proxecto repleto de
lastres. Isto é, unha vitoria que, cando pasou o tempo do primeiro
mandato, mostrouse pírrica, especialmente para os intereses do mundo
do traballo.
O
primeiro lastre veu da necesidade de aliarse coa corrente
fidalguista, cunha relación tensa que, pronto, o reparto de poder,
áreas e cargos aliviou. A orientación política que se fraguou non
conseguiu pasar os parámetros políticos de tempos anteriores salvo
en matices (por primeira vez, a mobilización non era algo
despreciabel, pero si un subproduto do fracaso negociador). Uns e
outros se repartiron os seus espazos de influencia, e o esperado xiro
progresista apenas tivo percorrido.
En
segundo lugar, a dirección ao mando se emperrou nun reparto de
competencias que fixo máis lenta a súa iniciativa, porque ante
alianzas tan incertas, todos refuxiáronse no seu propio
departamento, rompendo cun sentido de equipo que non fose o de seguir
as contadas iniciativas (aínda que sen dúbida moi, demasiado,
meditadas) do secretario xeral. En suma, unha das razóns da falta de
reflexos da organización radica nunha liña de traballo demasiado
compartimentada. Ademais, o propio carácter do secretario xeral,
dunha prudencia infinita, que enfastía ao máis sereno mestre zen,
suxeita á organización baixo o peso dunha atronadora xestión de
silencios (sobreentendidos e autocensuras bloqueantes, que deixan
morrer os conflitos sen resolverse deixando que a conformidade
instálese), que inmobiliza a uns e a outros á espera das ansiadas
palabras do secretario xeral. Cando se daba calquera paso, sempre se
vía superado polos acontecementos, sexa pola ofensiva do goberno,
sexa pola mobilización social.
En
terceiro lugar, para alcanzar o quórum para chegar á dirección o
equipo de Toxo sostívose en pactos territoriais e sectoriais, que
non sempre gardaron unha coherencia e criterio de confederalidade. A
este respecto, a nova dirección do sindicato apoiábase nas
direccións de territorios históricos e permitíase que políticas
sectoriais estratéxicas quedasen en mans de federacións de rama, co
fin de perpetuarse no poder. De tal modo que, por exemplo, a política
financeira ou enerxética, entre outras, se pautan en maior medida
por intereses inclinados cara ao corporativismo profesional (o
emprego polo emprego) que relacionados cun proxecto sindical-político
xeral.
A
dirección toxista contou tamén co apoio inédito dos
autodenominados críticos, que se sumaron a responsabilidades
executivas, contando cun peso menor e unha influencia subalterna.
Finalmente, nestes anos acabouse fraguando unha nova maioría
confederal na que se sumaron o grupo dirixente toxista, os antigos
socialiberais e os críticos, nun híbrido ecléctico de difícil
coherencia interna, cuxa estabilidade fundar no reparto de áreas de
poder.
A
falta de orientación non quedou baleira, senón que se sustentou,
fundamentalmente, en elaboracións de equipos técnicos que
anteriormente asesoraban á anterior dirección fidalguista, este é
o principal e preocupante dato neste terreo de cousas. Como únicos
contrapesos, cabo afirmar, que a dirección do sindicato achegouse a
organizacións socialdemócratas como IU, distanciándose
relativamente do PSOE. Abriu debates de interese entre o seu
intelectualidade orgánica, que desafortunadamente non chegan e
inflúen pouco na base e estrutura do sindicato; pero por contra cabo
sinalar tamén que desgraciadamente clausurou espazos de reflexión
críticos co modelo produtivo, o enerxético e o de saúde laboral e
ambiental, silenciando as voces disidentes. E recentemente, para non
perder o paso da mobilización social marcada pola cidadanía
indignada, abriuse (coa creación do Cume Social) a algunhas
organizacións sociais, aínda que non a todas e sen traballar
suficientemente pola converxencia coas máis dinámicas e vinculadas
á mocidade.
Nestes
anos, estes equilibrios proporcionaron a Toxo maior respaldo na
organización e, cun novo pacto de integración, a posibilidade da
continuidade para un novo mandato que, case con toda probabilidade,
confirmarase no próximo congreso. En términos político-ideolóxicos
isto tradúcese en que o socialiberalismo consolídase, aínda cando
este adopte un acomodo na versión menos dereitista do mesmo. Pero a
acomodación, que xera conformidade entre a burocracia ante un
discurso “atrapatodo”, non é garantía de que o proxecto sexa
capaz de afrontar os retos do noso tempo.
O
balance da limitada apertura cara aos novos modos e suxeitos da
mobilización cidadá ante a crise e as políticas de austeridade é
pouco satisfactorio. A relación dos sindicatos coas diferentes
mareas presenta un resultado heteroxéneo e contraditorio, non exento
de acertos e erros ante a aparición masiva de novos actores con voz
propia. Finalmente, cabo engadir, que desafortunadamente o movemento
sindical maioritario non fundiu os seus esforzos coa totalidade da
contestación política e social que inundou, a partir do 15 M, as
prazas e rúas das cidades esixindo a democratización e cambio de
política das anquilosadas institucións nadas na afastada, pactista
e caduca Transición. A converxencia con outros actores sociais desde
o pluralismo é unha materia pendente que só algúns poucos
dirixentes e afiliados entenden e de cuxa necesidade non é
consciente o groso dos cadros sindicais. CCOO non abriu aínda de par
en par as súas fiestras para deixar entrar o aire fresco da rúa e
iso é unha traba para a súa posta ao día.
Creo
que a dirección, tras brindar pola reedición do seu mandato e
recolocar aos dirixentes que non cabían nunha dirección máis
reducida, vai sufrir desde o minuto uno algo que rende
alarmantemente: o escepticismo, a desesperación e a dúbida ante uns
feitos incontestables. Ante os desafíos que hoxe comparecen a
nostalxia non serve. Sen ningunha dúbida, o estatus institucional
(diálogo social, negociación colectiva, recoñecemento sindical,
reforma laboral, etc.) nacido na Transición foi varrido do mapa
polas clases dirixentes.
O sindicato foi convocante principal de múltiples manifestacións e de dúas folgas xerais sen que os obxectivos lográronse. A cuestión tralo 14N é: e agora que? É claro que o obxectivo da consulta popular sobre os recortes xoga escaso papel na actualidade, porque a súa función de crítica e deslexitimación maioritaria do goberno pode ser inocua, sempre que o goberno pasou a unha nova fase autoritaria na que os mecanismos democráticos pouco lle importan. E tampouco hai diálogo con gobernantes e patronais trala mobilización. Os sindicatos maioritarios estaban afeitos que trala mobilización abríanse mesas de negociación. Non foi o caso, pois a estratexia da burguesía, tal como arriba sinálase, variou 180º. As direccións sindicais deberán tamén reconsiderar a súa estratexia de fondo, tendo en conta dos cambios e da inutilidade da vía da concertación e o pacto social. E, xa que logo, modificar as súas alternativas e obxectivos, ao servizo dos cales deberá deseñarse unha táctica de mobilización e confrontación de longo alento.
O debate sobre estes asuntos non se tratou con profundidade neste congreso, aínda que percibimos que o interrogante latexa a gran escala. Ata entre a dirección. O importante é que se recoñeza que os rezos non valen e afróntese dunha vez este cambio estrutural. Pero moito me temo que o reto vénlle demasiado grande a esta nova e vella dirección. e o que poida ofrecer chega demasiado tarde. É necesaria outra dirección, outra xeración que se abra paso, con outro proxecto e con outra xente. Desde hoxe é o que toca preparar, poñer devasas na resistencia e sementar para o futuro antes de que toda a terra quéimese.
O sindicato foi convocante principal de múltiples manifestacións e de dúas folgas xerais sen que os obxectivos lográronse. A cuestión tralo 14N é: e agora que? É claro que o obxectivo da consulta popular sobre os recortes xoga escaso papel na actualidade, porque a súa función de crítica e deslexitimación maioritaria do goberno pode ser inocua, sempre que o goberno pasou a unha nova fase autoritaria na que os mecanismos democráticos pouco lle importan. E tampouco hai diálogo con gobernantes e patronais trala mobilización. Os sindicatos maioritarios estaban afeitos que trala mobilización abríanse mesas de negociación. Non foi o caso, pois a estratexia da burguesía, tal como arriba sinálase, variou 180º. As direccións sindicais deberán tamén reconsiderar a súa estratexia de fondo, tendo en conta dos cambios e da inutilidade da vía da concertación e o pacto social. E, xa que logo, modificar as súas alternativas e obxectivos, ao servizo dos cales deberá deseñarse unha táctica de mobilización e confrontación de longo alento.
O debate sobre estes asuntos non se tratou con profundidade neste congreso, aínda que percibimos que o interrogante latexa a gran escala. Ata entre a dirección. O importante é que se recoñeza que os rezos non valen e afróntese dunha vez este cambio estrutural. Pero moito me temo que o reto vénlle demasiado grande a esta nova e vella dirección. e o que poida ofrecer chega demasiado tarde. É necesaria outra dirección, outra xeración que se abra paso, con outro proxecto e con outra xente. Desde hoxe é o que toca preparar, poñer devasas na resistencia e sementar para o futuro antes de que toda a terra quéimese.
2, Os relatorios
congresuais do XX Congreso de CCOO: teses centrais.
Nas
seguintes páxinas abordaremos os contidos principais dos relatorios
para o XX Congreso de CCOO. Indicio da orientación do que a súa
dirección quere adoptar para o próximo mandato.
2,1 Política económica
socialiberal
Os
eixes centrais suscitan un plan de acción que se move entre a
adecuación ás novas regras de xogo que impón o marco de reformas
do goberno, a mobilización e a proposta.
Os eixes políticos que orientan os relatorios oficiais abrazan as propostas que calaron recentemente en Francia co ascenso de François Hollande. Na práctica, se emula o programa que o PSF propuxo para Europa (aínda que logo non sexa apenas capaz de levalo a cabo) e impórtase tal cal para o caso español.
A orientación en materia de política económica acepta o discurso da redución do déficit, aínda que cumprindo este obxectivo a ritmos “asumibles”, á vez que se propoñen políticas de estímulo a favor dun novo patrón de crecemento e a creación de emprego. Isto é, proponse o oxímoro de “axustes de esquerda” combinados cunha política de estímulo fiscal ao investimento. Desde este punto de vista, o que vén suscitarse ante a crise das débedas, lamentablemente, non é si deben ou non devolverse senón como deben pagarse estas.
Entón, como se propoñen abordar unha alternativa á recesión económica?, pois de forma nin excesivamente orixinal, nin suficiente. Podemos resumir os principais puntos, algúns dos cales merecen un especial comentario, da forma seguinte:
- Aceptar a estabilidade presupostaria e a redución do endebedamento público mediante a promoción do crecemento, con prazos de cumprimento de déficit máis longos. Evidentemente con isto os relatores non cuestionan que a política de estabilidade esconde un proxecto contradistributivo (mentres se recortan e privatizan funcións sociais do sector público e dereitos esenciais, provese de xenerosos rescates ao capital bancario), nin advirten co acento necesario que o problema da débeda pública radica nunhas medidas acumuladas de socialización de perdas.
- Establecer outra gobernanza económica da UE, que reforme a fiscalidade, realice unha loita contra a fraude, a evasión fiscal e contra o dumping fiscal, e que se erradiquen os paraísos fiscais, contando cun imposto de transaccións financeiras internacionais.
- Emitir eurobonos, capaces de impulsar un plan de investimento europeo (BEI) financiado por estes. Destinar recursos para investir preferentemente en economías afectadas (Grecia, Portugal) pola crise.
- Facer do BCE o prestamista de última instancia e que a súa política monetaria persiga obxectivos de crecemento e emprego. Desenvolver unha política monetaria flexible e expansiva. É sorprendente que non se recoñeza nos relatorios que o BCE xa desenvolveu unha política monetaria expansiva (aínda que o foi algo menos que a de EEUU ou o Reino Unido). O tema non debese ser tanto recuperar unha política monetaria expansiva senón máis ben, dado o caso, que o BCE regule o sistema e os produtos financeiros, paute a xestión da banca (niveis de solvencia, garantías ao depositante, criterios de concesión de préstamos, etc.) e que realice a súa función crediticia.
- Regular o sistema financeiro, recapitalizándoo con diñeiro público, para que poida fluír o crédito. O sector financeiro privado tería que contribuír ao custo da capitalización provisionando as minusvalías implícitas. Con este tipo de propostas o relatorio asume que os rescates ao sistema financeiro fáganse con diñeiro público; esíxense condicións moi limitadas a cambio, mentres que os rescates á débeda soberana, por exemplo, impoñen á cidadanía unha condicionalidade draconiana.
- Abrir liñas de crédito ICO. Reactivar o crédito financiando proxectos de empresas viables.
- Manter unha parte do sector financeiro baixo titularidade pública, para operar con recursos suficientes na intermediación financeira e actuando ante situacións de restrición crediticia. Si vólvense privatizar as entidades nacionalizadas debe evitarse que os contribuíntes asuman o custo de reestruturación social. As entidades financeiras deben devolver ao máximo posíbel o investimento público realizada. O Estado debe evitar a creación dun oligopolio financeiro de consecuencias excluíntes. Xa que logo o documento renuncia a unha banca pública baixo control social que se estableza no centro do sistema financeiro, confórmase coa periferia e restos das vellas caixas de aforros (o que equivale a asumir unha socialización de perdas brutal coa nacionalización de entidades insolventes) e resignándose, ante unha presumible reprivatización das nacionalizadas, a poñerlle un prezo.
- Depuración de responsabilidades de xestores, auditores e supervisores. Limitar as retribucións dos directivos. Impedir reparto de dividendos mentres haxa necesidades de capital ou de retorno do investimento público.
A escala da UE proponse nos relatorios unha refundación en base a un novo contrato social europeo e a democratización das institucións da UE, que se apoie nunha fiscalidade común europea de carácter progresivo; unha política económica favorable ao pleno emprego; normas laborais e sociais básicas europeas; servizos públicos, educativos e de saúde, de acceso universal; e, por conseguinte, un goberno económico da UE con competencias fiscais. O problema desta posición é que non se sabe en quen se vai a apoiar (suxeitos, organizacións, institucións,?) ou de que forma vaise actuar (tipo de mobilizacións, presión social, folgas, etc.) para logralo e, esta espera, xa que logo, pode facerse eterna.
Os eixes políticos que orientan os relatorios oficiais abrazan as propostas que calaron recentemente en Francia co ascenso de François Hollande. Na práctica, se emula o programa que o PSF propuxo para Europa (aínda que logo non sexa apenas capaz de levalo a cabo) e impórtase tal cal para o caso español.
A orientación en materia de política económica acepta o discurso da redución do déficit, aínda que cumprindo este obxectivo a ritmos “asumibles”, á vez que se propoñen políticas de estímulo a favor dun novo patrón de crecemento e a creación de emprego. Isto é, proponse o oxímoro de “axustes de esquerda” combinados cunha política de estímulo fiscal ao investimento. Desde este punto de vista, o que vén suscitarse ante a crise das débedas, lamentablemente, non é si deben ou non devolverse senón como deben pagarse estas.
Entón, como se propoñen abordar unha alternativa á recesión económica?, pois de forma nin excesivamente orixinal, nin suficiente. Podemos resumir os principais puntos, algúns dos cales merecen un especial comentario, da forma seguinte:
- Aceptar a estabilidade presupostaria e a redución do endebedamento público mediante a promoción do crecemento, con prazos de cumprimento de déficit máis longos. Evidentemente con isto os relatores non cuestionan que a política de estabilidade esconde un proxecto contradistributivo (mentres se recortan e privatizan funcións sociais do sector público e dereitos esenciais, provese de xenerosos rescates ao capital bancario), nin advirten co acento necesario que o problema da débeda pública radica nunhas medidas acumuladas de socialización de perdas.
- Establecer outra gobernanza económica da UE, que reforme a fiscalidade, realice unha loita contra a fraude, a evasión fiscal e contra o dumping fiscal, e que se erradiquen os paraísos fiscais, contando cun imposto de transaccións financeiras internacionais.
- Emitir eurobonos, capaces de impulsar un plan de investimento europeo (BEI) financiado por estes. Destinar recursos para investir preferentemente en economías afectadas (Grecia, Portugal) pola crise.
- Facer do BCE o prestamista de última instancia e que a súa política monetaria persiga obxectivos de crecemento e emprego. Desenvolver unha política monetaria flexible e expansiva. É sorprendente que non se recoñeza nos relatorios que o BCE xa desenvolveu unha política monetaria expansiva (aínda que o foi algo menos que a de EEUU ou o Reino Unido). O tema non debese ser tanto recuperar unha política monetaria expansiva senón máis ben, dado o caso, que o BCE regule o sistema e os produtos financeiros, paute a xestión da banca (niveis de solvencia, garantías ao depositante, criterios de concesión de préstamos, etc.) e que realice a súa función crediticia.
- Regular o sistema financeiro, recapitalizándoo con diñeiro público, para que poida fluír o crédito. O sector financeiro privado tería que contribuír ao custo da capitalización provisionando as minusvalías implícitas. Con este tipo de propostas o relatorio asume que os rescates ao sistema financeiro fáganse con diñeiro público; esíxense condicións moi limitadas a cambio, mentres que os rescates á débeda soberana, por exemplo, impoñen á cidadanía unha condicionalidade draconiana.
- Abrir liñas de crédito ICO. Reactivar o crédito financiando proxectos de empresas viables.
- Manter unha parte do sector financeiro baixo titularidade pública, para operar con recursos suficientes na intermediación financeira e actuando ante situacións de restrición crediticia. Si vólvense privatizar as entidades nacionalizadas debe evitarse que os contribuíntes asuman o custo de reestruturación social. As entidades financeiras deben devolver ao máximo posíbel o investimento público realizada. O Estado debe evitar a creación dun oligopolio financeiro de consecuencias excluíntes. Xa que logo o documento renuncia a unha banca pública baixo control social que se estableza no centro do sistema financeiro, confórmase coa periferia e restos das vellas caixas de aforros (o que equivale a asumir unha socialización de perdas brutal coa nacionalización de entidades insolventes) e resignándose, ante unha presumible reprivatización das nacionalizadas, a poñerlle un prezo.
- Depuración de responsabilidades de xestores, auditores e supervisores. Limitar as retribucións dos directivos. Impedir reparto de dividendos mentres haxa necesidades de capital ou de retorno do investimento público.
A escala da UE proponse nos relatorios unha refundación en base a un novo contrato social europeo e a democratización das institucións da UE, que se apoie nunha fiscalidade común europea de carácter progresivo; unha política económica favorable ao pleno emprego; normas laborais e sociais básicas europeas; servizos públicos, educativos e de saúde, de acceso universal; e, por conseguinte, un goberno económico da UE con competencias fiscais. O problema desta posición é que non se sabe en quen se vai a apoiar (suxeitos, organizacións, institucións,?) ou de que forma vaise actuar (tipo de mobilizacións, presión social, folgas, etc.) para logralo e, esta espera, xa que logo, pode facerse eterna.
2,2 Crecemento, emprego
e... medio ambiente?
Ademais,
séguese o esquema clásico de crecemento productivista (só
“corrixido” por unha “diversificación” do tecido produtivo),
suposta condición necesaria para crear emprego. A forma para
promover devandito crecemento é o “estímulo económico”
(tomando a terminoloxía de Obama e os keynesianos de dereitas),
asumindo que hai que reducir o déficit e a débeda, é dicir,
investir e ao tempo axustar: outro oxímoro? De novo, tómase o
argumentario da competitividade, o obxectivo de gañar cota de
mercado para a economía española, iso si, pola vía keynesiana de
aumentar o investimento (pero si a rentabilidade está polos chans e
o sector público ha de pagar a súa débeda, como o farán?) e
aumentar a demanda. Veñen dicir que a estratexia é a dunha
cooperación entre sector privado e público para a reactivación
competitiva vía prezos, actuando sobre custos de produción e
distribución, custos laborais e beneficio empresarial. E quen lle
vai a poñer o cascabel ao gato dos beneficios empresariais?
O capítulo de desenvolvemento sostible supedítase á creación de emprego, e este a producir e crecer máis. Cando se articula un discurso e medidas en torno a el refírense a unha “transición xusta” que non agrave o cambio climático. Neste punto, a nivel de enunciados defenden liñas de actuación interesantes: enerxías renovables, ecoinnovación, papel decrecente de combustibles fósiles limitadas a cubrir a variabilidade das renovables, planificación pública da xeración eléctrica revisando os mecanismos de fixación de prezos, aposta polo ferrocarril e o cabotaxe marítimo. Pero tamén hai outras tomadas de xeito atrapallado e que abrazan os mitos da tecnoloxía como “salvadora de todo” (técnicas de captura e secuestro de carbono), admiten manter un espazo para o carbón nacional, ou propoñen un plan ordenado de pechadura das enerxías nucleares ¡en corenta anos! e a promoción dunha economía verde, con novos empregos sustentables e enverdecendo os existentes. É dicir, un discurso verde para a galería e sempre postergado á espera de éxitos na obtención do venerado crecemento económico.
O capítulo de desenvolvemento sostible supedítase á creación de emprego, e este a producir e crecer máis. Cando se articula un discurso e medidas en torno a el refírense a unha “transición xusta” que non agrave o cambio climático. Neste punto, a nivel de enunciados defenden liñas de actuación interesantes: enerxías renovables, ecoinnovación, papel decrecente de combustibles fósiles limitadas a cubrir a variabilidade das renovables, planificación pública da xeración eléctrica revisando os mecanismos de fixación de prezos, aposta polo ferrocarril e o cabotaxe marítimo. Pero tamén hai outras tomadas de xeito atrapallado e que abrazan os mitos da tecnoloxía como “salvadora de todo” (técnicas de captura e secuestro de carbono), admiten manter un espazo para o carbón nacional, ou propoñen un plan ordenado de pechadura das enerxías nucleares ¡en corenta anos! e a promoción dunha economía verde, con novos empregos sustentables e enverdecendo os existentes. É dicir, un discurso verde para a galería e sempre postergado á espera de éxitos na obtención do venerado crecemento económico.
2,3 O diálogo social e
a negociación colectiva
Nos
relatorios séguese suscitando como obxectivo a recuperación da
negociación colectiva, o diálogo e a concertación social, como
bases para seguir conservando o Estado de Benestar. Certamente, a
perda destas vías de influencia, de recoñecemento e regulación
sociolaboral é moi importante para o modelo sindical maioritario,
pero non teñen o mesmo efecto para as e os traballadores. A redución
ata case a súa eliminación da negociación colectiva en moitas
empresas debilita non só a capacidade de representación dos
sindicatos, senón a mesma acción reivindicativa colectiva sobre os
salarios e as condicións de traballo e reforza o poder patronal
fronte a cada persoa illada. O fin do diálogo e a concertación
social pon fin a unha cultura sindical ao servizo da
institucionalización e contención da acción sindical e abre os
interrogantes sobre os novos horizontes estratéxicos.
Choca que apenas se fale, cunha caracterización detallada, de mobilización fronte ao conflito, de como afrontar o duro combate que nos vai a tocar librar, porque nos parece que simplemente clamando non vai se é posíbel nin transformar nada, nin moito menos recuperar aquilo que quere restaurarse, si é que tivese isto último sentido intentalo. As iniciativas do Cume Social parecen escasas, non do todo ben suscitadas e pouco contundentes.
En materia de negociación colectiva insístese en reforzar a centralidade do convenio sectorial, agora ferida de morte coa reforma laboral, á vez que impulsar o papel do sindicato na negociación colectiva na empresa, adaptándose á nova reforma do PP. É positivo que a negociación sectorial siga sendo importante para CCOO para aumentar a cobertura de negociación a todas as persoas, en diferentes empresas, para cubrir a situación ante a obsolescencia de moitos convenios sectoriais por falta de renovación (finalización de vixencia) ou por dispoñer contidos afastados dos criterios de negociación promovidos confederalmente. Os relatorios defenden impulsar novos convenios ou acordos marcos sectoriais de ámbito estatal ou autonómico, e ampliar a cobertura da negociación colectiva a través do ámbito funcional e/ou persoal ou estendendo convenios.
Unha liña interesante que se suscita tamén é a de constituír espazos de coordinación interfederativa (e no seu caso de seccións sindicais ou representacións) para alcanzar convenios ou acordos marco de grupo de empresas. Algo moi positivo é que se buscará organizar a acción sindical en espazos compartidos por empresas de distinta actividade e adscrición sectorial, empresas subcontratistas ou provedoras e grupos empresariais. Ao noso xuízo, é un primeiro avance cara a unha intervención sindical que se ateña ás novas formas de empresa-rede en que se desenvolve o capital.
Choca que apenas se fale, cunha caracterización detallada, de mobilización fronte ao conflito, de como afrontar o duro combate que nos vai a tocar librar, porque nos parece que simplemente clamando non vai se é posíbel nin transformar nada, nin moito menos recuperar aquilo que quere restaurarse, si é que tivese isto último sentido intentalo. As iniciativas do Cume Social parecen escasas, non do todo ben suscitadas e pouco contundentes.
En materia de negociación colectiva insístese en reforzar a centralidade do convenio sectorial, agora ferida de morte coa reforma laboral, á vez que impulsar o papel do sindicato na negociación colectiva na empresa, adaptándose á nova reforma do PP. É positivo que a negociación sectorial siga sendo importante para CCOO para aumentar a cobertura de negociación a todas as persoas, en diferentes empresas, para cubrir a situación ante a obsolescencia de moitos convenios sectoriais por falta de renovación (finalización de vixencia) ou por dispoñer contidos afastados dos criterios de negociación promovidos confederalmente. Os relatorios defenden impulsar novos convenios ou acordos marcos sectoriais de ámbito estatal ou autonómico, e ampliar a cobertura da negociación colectiva a través do ámbito funcional e/ou persoal ou estendendo convenios.
Unha liña interesante que se suscita tamén é a de constituír espazos de coordinación interfederativa (e no seu caso de seccións sindicais ou representacións) para alcanzar convenios ou acordos marco de grupo de empresas. Algo moi positivo é que se buscará organizar a acción sindical en espazos compartidos por empresas de distinta actividade e adscrición sectorial, empresas subcontratistas ou provedoras e grupos empresariais. Ao noso xuízo, é un primeiro avance cara a unha intervención sindical que se ateña ás novas formas de empresa-rede en que se desenvolve o capital.
2,4 A crise de recursos
do mundo sindical e a participación
O
sindicalismo asiches a un desafío de grandes proporcións
precisamente polos fortes recortes en subvencións finalistas
(incluídas as partidas de prevención de riscos laborais ou as de
solidariedade e cooperación internacional), o cambio de modelo de
xestión da formación para o emprego (que no pasado ocupou a moitas
persoas en devanditas tarefas e incrementou a influencia sindical no
mundo asalariado e os recursos dispoñibles para diversas actividades
sindicais) e a caída de afiliación derivada do aumento do
desemprego. Todo iso en conxunto supoñerá un duro golpe aos
recursos económicos e persoais do sindicalismo maioritario. Un
axuste que podería representar o 40% do seu orzamento. O que se verá
agravado pola volta ao traballo de numerosos cadros sindicais
provenientes do sector público, cuxa liberación non dependía
directamente tanto da acumulación de horas tralas eleccións
sindicais senón de acordos específicos coas administracións (xeral
do estado, autonómica, municipal e outras). Para realizar a mesma
acción sindical será imprescindíbel máis militancia sindical. É
un xeito moi estraño de incluír este ingrediente crave, pero, sexa
como for, benvido.
Facendo da necesidade virtude, suscítanse unha serie de iniciativas para recuperar recursos e influencia, e aquí xoga un papel decisivo a participación e a afiliación. Quizais esta afiliación tería moito máis interese en participar si realmente a súa acción colectiva e o espazo democrático habilitado tivesen maior influencia. Estase a tempo de mellorar este punto, pero neste momento tememos que deberase desenvolver mellor este capítulo.
A resposta dos relatorios consiste en apostar por un sindicalismo de proximidade, algo moi saudable, a reivindicación da función sindical e a renovación ética que esta entraña. Trátase de conseguir reter e aumentar a afiliación cunha estratexia proactiva, destinando os recursos existentes para unha maior acción sindical nos centros de traballo, adelgazando o aparello e a estrutura central. De compartir os recursos humanos das diferentes estruturas do sindicato e se homoxeneizará o seu regulación laboral interna, co que se lles dará unha orientación máis centrada nos conflitos sindicais concretos segundo como estes aparezan na realidade sociolaboral, e non tanto na dinámica burocrática interna. Se focalizará a acción sindical máis a nivel de empresa e buscarase trazar liñas de complicidade cos colectivos desempregados, novos, precarios, traballadores autónomos dependentes, etcétera, tamén provendo novos servizos para estes.
A xuventude, na súa maioría precarias e paradas, mostrou o seu descontento nas rúas, e ningunha organización social foi capaz de canalizar esa mobilización nunha acción organizada. O sindicato busca facilitar canles para organizar aos mozos, promovendo espazos de participación e militancia, a través das Secretarías de Mocidade e “xuventudes de CCOO”. Vanse a establecer protocolos de cooperación con centros de ensino, facilitando unidades didácticas de relacións laborais, realizando un achegamento ao sindicalismo, así como crearanse puntos de información estables ou itinerantes, e teceranse alianzas co tecido asociativo xuvenil e movementos sociais.
Facendo da necesidade virtude, suscítanse unha serie de iniciativas para recuperar recursos e influencia, e aquí xoga un papel decisivo a participación e a afiliación. Quizais esta afiliación tería moito máis interese en participar si realmente a súa acción colectiva e o espazo democrático habilitado tivesen maior influencia. Estase a tempo de mellorar este punto, pero neste momento tememos que deberase desenvolver mellor este capítulo.
A resposta dos relatorios consiste en apostar por un sindicalismo de proximidade, algo moi saudable, a reivindicación da función sindical e a renovación ética que esta entraña. Trátase de conseguir reter e aumentar a afiliación cunha estratexia proactiva, destinando os recursos existentes para unha maior acción sindical nos centros de traballo, adelgazando o aparello e a estrutura central. De compartir os recursos humanos das diferentes estruturas do sindicato e se homoxeneizará o seu regulación laboral interna, co que se lles dará unha orientación máis centrada nos conflitos sindicais concretos segundo como estes aparezan na realidade sociolaboral, e non tanto na dinámica burocrática interna. Se focalizará a acción sindical máis a nivel de empresa e buscarase trazar liñas de complicidade cos colectivos desempregados, novos, precarios, traballadores autónomos dependentes, etcétera, tamén provendo novos servizos para estes.
A xuventude, na súa maioría precarias e paradas, mostrou o seu descontento nas rúas, e ningunha organización social foi capaz de canalizar esa mobilización nunha acción organizada. O sindicato busca facilitar canles para organizar aos mozos, promovendo espazos de participación e militancia, a través das Secretarías de Mocidade e “xuventudes de CCOO”. Vanse a establecer protocolos de cooperación con centros de ensino, facilitando unidades didácticas de relacións laborais, realizando un achegamento ao sindicalismo, así como crearanse puntos de información estables ou itinerantes, e teceranse alianzas co tecido asociativo xuvenil e movementos sociais.
2,5. Cambios no modelo
organizativo
Obsérvanse
cambios significativos, adaptándose aos recursos escasos pero tamén
cunha liña interesante de mellora, na forma de organizar a acción
sindical. Estes son os puntos máis relevantes:
Sindicalismo de proximidade: Perseguirase fortalecer o traballo de CCOO na empresa. Traballarase máis fortalecendo a estrutura de rama máis próxima ao centro de traballo.
Un maior papel para as seccións sindicais:
- As seccións sindicais planificarán o traballo afiliativo no seu ámbito: organizando a presenza en centros de traballo onde non se está ou no que se é débil, fixando a atención en colectivos específicos (delegados non afiliados, parados, mulleres, novas, inmigrantes); ou buscando fórmulas de mantemento de afiliación de persoas con problemas económicos, entre outros puntos.
- Crearanse e desenvolverán seccións sindicais nas empresas nas que hai representación sindical pero non sección. En empresas sen sección nin representación, pero con dimensión apropiada para a presenza sindical, estableceranse programas de traballo a cargo das federacións. Dotarase á sección sindical dunha estrutura de dirección segundo a realidade afiliativa e a dimensión da empresa. Elaborarase un regulamento novo de funcionamento para as seccións sindicais.
- Convocaranse periodicamente plenos da afiliación na empresa.
- Abordarase o encadramento efectivo dos traballadores de ETT.
Intervir nas novas formas de empresa: Se articularán novas fórmulas organizativas, flexibles e funcionais, tendo o foco na afiliación das PEMEs:
- Darase á pequena subcontrata un tratamento diferenciado. A sección sindical da empresa da que son provedores terá un traballo de coordinación.
- Establecer mecanismos de cooperación interfederal con participación da organización territorial para os procesos de subcontratación que afecten a federacións diferentes ou compartan un mesmo espazo físico.
- Atender singularmente ás franquicias, tendendo a crear unha sección sindical única.
- Realizar novas apostas organizativas e de extensión sindical en grandes superficies, grandes centros comerciais, aeroportos, estacións de ferrocarril.
Máis participación: As asembleas sectoriais de delegados de pequenas empresas, concíbense como lugar de encontro coa estrutura de dirección do sindicato, de información, debate, etc. Se sistematizarán os encontros e asembleas en centros de traballo e reforzarase a comunicación interna.Agora ben, nos relatorios afírmase tamén que “as grandes asembleas de delegados non son estruturas de base nin un instrumento de participación, son actos informativos para a mobilización”.
En suma, CCOO propón melloras organizativas que se axustan ao seu menor aparello, que responden mellor á realidade empresarial de hoxe, e propón ampliar a participación. Debemos sinalar, non obstante, que ampliar a participación non é suficiente, porque hai que mellorar o modelo de democracia interna, formación, organización e participación real da afiliación (ata agora fundamentalmente, atraída mediante unha oferta de servizos e non tanto por unha calidade de participación); que nos ámbitos en que a afiliación participa tamén poida decidir, para non ser so un instrumento final pasivo, e tamén parece tarefa pendente darlle un papel organizativo, deliberatorio e decisorio substanciais ás asembleas de empresa-rede ou de distrito laboral para actuar no seu espazo.
A nova realidade política e social arruinou no Estado español a copia do modelo “alemán” da Federación Alemá de Sindicatos (DGB), baseado na existencia dunhas poucas federacións que agrupan cada unha aos sectores máis diversos. Modelo que, no caso español, estábase traducindo na creación de grandes conglomerados burocráticos sen que mediara coherencia intersectorial, que obvian a realidade territorial e o conflito social no marco territorial e que, en ocasións, condicionaron a política confederal en asuntos xerais, que afectan ao conxunto da cidadanía, con criterios corporativos, tal como cítase máis arriba. A crise actual, a expulsión de boa parte da mocidade e da poboación migrante do mercado de traballo, os cambios continuados de sector produtivo da poboación precarizada, o fracaso do sindicalismo semi profesionalizado e a natureza das cuestións políticas en xogo esixen profundos cambios no modelo sindical e nos seus implicacións organizativas.
Unha das insuficiencias dos relatorios é que non se revalorizou o papel decisivo, organizador e decisorio das asembleas de traballadores e traballadoras nas empresas e sectores como unha das pezas de construción dun novo e potente sindicalismo de clase e de masas, que impulse a participación activa das clases traballadoras e a súa autonomía.
Conclusión
A reorientación política proposta, ante as políticas do PP, UE, FMI e a canciller Merkel, non é a que hoxe as clases traballadoras e o conxunto do pobo necesitan. Saír das trampas do social liberalismo en clave de confrontación coas políticas do capital é urxente.
Nos relatorios non hai unhas teses acabadas sobre a relación entre movemento sindical e outros movementos sociais, aínda que hai unha aposta pola súa articulación complementaria, que é dicir moi pouco. Obviamente, do que se tería que estar falando é a da complexidade e pluralidade dos novos movementos cidadáns, e que en gran medida son expresión de novos conflitos e dunha nova recomposición do movemento obreiro que se manifesta en términos inesperados.
En fin, dá a sensación que este Congreso non se vai a destacar por unha discusión rica e ampla, senón por unha reedición de cargos e un repregamento medorento. Moito nos tememos que se perde unha oportunidade única para un debate crucial sobre a orientación e sobre a organización, e que atrasar este debate vai ter fatais consecuencias. Si queremos evitalo é mellor tarde que nunca.
04/01/2012
Camilo Espino é afiliado a CCOO
Sindicalismo de proximidade: Perseguirase fortalecer o traballo de CCOO na empresa. Traballarase máis fortalecendo a estrutura de rama máis próxima ao centro de traballo.
Un maior papel para as seccións sindicais:
- As seccións sindicais planificarán o traballo afiliativo no seu ámbito: organizando a presenza en centros de traballo onde non se está ou no que se é débil, fixando a atención en colectivos específicos (delegados non afiliados, parados, mulleres, novas, inmigrantes); ou buscando fórmulas de mantemento de afiliación de persoas con problemas económicos, entre outros puntos.
- Crearanse e desenvolverán seccións sindicais nas empresas nas que hai representación sindical pero non sección. En empresas sen sección nin representación, pero con dimensión apropiada para a presenza sindical, estableceranse programas de traballo a cargo das federacións. Dotarase á sección sindical dunha estrutura de dirección segundo a realidade afiliativa e a dimensión da empresa. Elaborarase un regulamento novo de funcionamento para as seccións sindicais.
- Convocaranse periodicamente plenos da afiliación na empresa.
- Abordarase o encadramento efectivo dos traballadores de ETT.
Intervir nas novas formas de empresa: Se articularán novas fórmulas organizativas, flexibles e funcionais, tendo o foco na afiliación das PEMEs:
- Darase á pequena subcontrata un tratamento diferenciado. A sección sindical da empresa da que son provedores terá un traballo de coordinación.
- Establecer mecanismos de cooperación interfederal con participación da organización territorial para os procesos de subcontratación que afecten a federacións diferentes ou compartan un mesmo espazo físico.
- Atender singularmente ás franquicias, tendendo a crear unha sección sindical única.
- Realizar novas apostas organizativas e de extensión sindical en grandes superficies, grandes centros comerciais, aeroportos, estacións de ferrocarril.
Máis participación: As asembleas sectoriais de delegados de pequenas empresas, concíbense como lugar de encontro coa estrutura de dirección do sindicato, de información, debate, etc. Se sistematizarán os encontros e asembleas en centros de traballo e reforzarase a comunicación interna.Agora ben, nos relatorios afírmase tamén que “as grandes asembleas de delegados non son estruturas de base nin un instrumento de participación, son actos informativos para a mobilización”.
En suma, CCOO propón melloras organizativas que se axustan ao seu menor aparello, que responden mellor á realidade empresarial de hoxe, e propón ampliar a participación. Debemos sinalar, non obstante, que ampliar a participación non é suficiente, porque hai que mellorar o modelo de democracia interna, formación, organización e participación real da afiliación (ata agora fundamentalmente, atraída mediante unha oferta de servizos e non tanto por unha calidade de participación); que nos ámbitos en que a afiliación participa tamén poida decidir, para non ser so un instrumento final pasivo, e tamén parece tarefa pendente darlle un papel organizativo, deliberatorio e decisorio substanciais ás asembleas de empresa-rede ou de distrito laboral para actuar no seu espazo.
A nova realidade política e social arruinou no Estado español a copia do modelo “alemán” da Federación Alemá de Sindicatos (DGB), baseado na existencia dunhas poucas federacións que agrupan cada unha aos sectores máis diversos. Modelo que, no caso español, estábase traducindo na creación de grandes conglomerados burocráticos sen que mediara coherencia intersectorial, que obvian a realidade territorial e o conflito social no marco territorial e que, en ocasións, condicionaron a política confederal en asuntos xerais, que afectan ao conxunto da cidadanía, con criterios corporativos, tal como cítase máis arriba. A crise actual, a expulsión de boa parte da mocidade e da poboación migrante do mercado de traballo, os cambios continuados de sector produtivo da poboación precarizada, o fracaso do sindicalismo semi profesionalizado e a natureza das cuestións políticas en xogo esixen profundos cambios no modelo sindical e nos seus implicacións organizativas.
Unha das insuficiencias dos relatorios é que non se revalorizou o papel decisivo, organizador e decisorio das asembleas de traballadores e traballadoras nas empresas e sectores como unha das pezas de construción dun novo e potente sindicalismo de clase e de masas, que impulse a participación activa das clases traballadoras e a súa autonomía.
Conclusión
A reorientación política proposta, ante as políticas do PP, UE, FMI e a canciller Merkel, non é a que hoxe as clases traballadoras e o conxunto do pobo necesitan. Saír das trampas do social liberalismo en clave de confrontación coas políticas do capital é urxente.
Nos relatorios non hai unhas teses acabadas sobre a relación entre movemento sindical e outros movementos sociais, aínda que hai unha aposta pola súa articulación complementaria, que é dicir moi pouco. Obviamente, do que se tería que estar falando é a da complexidade e pluralidade dos novos movementos cidadáns, e que en gran medida son expresión de novos conflitos e dunha nova recomposición do movemento obreiro que se manifesta en términos inesperados.
En fin, dá a sensación que este Congreso non se vai a destacar por unha discusión rica e ampla, senón por unha reedición de cargos e un repregamento medorento. Moito nos tememos que se perde unha oportunidade única para un debate crucial sobre a orientación e sobre a organización, e que atrasar este debate vai ter fatais consecuencias. Si queremos evitalo é mellor tarde que nunca.
04/01/2012
Camilo Espino é afiliado a CCOO
No hay comentarios:
Publicar un comentario